Niedawno minęły 104 lata od włączenia Ochoty do Warszawy, ale historia naszej dzielnicy jest znacznie dłuższa. Kiedy dokładnie się zaczęła? I odkąd Ochota nosi swoją nazwę?
Wyjeżdżając 200 lat temu z Warszawy przez Rogatki Jerozolimskie (na obecnym placu Zawiszy) i jadąc dalej Traktem Krakowskim, czyli obecną ulicą Grójecką, na terenie obecnej Starej Ochoty można było napotkać jedynie luźno rozrzucone cegielnie z gliniankami oraz karczmy przydrożne. Jedna z tych gospód już od czasów Królestwa Kongresowego istniała na skrzyżowaniu z drogą łączącą wieś Czyste i folwark Rakowiec (jej śladem biegną ulice Kaliska i Pasteura). Poza tym jednak wokół były pustki.
Na wschód od Traktu Krakowskiego (Grójeckiej) rozciągały się tereny wojskowe z ogrodami i barakami, a dalej plac musztry kawaleryjskiej, który z czasem nazwano Wojennym Polem Mokotowskim. Grunty po stronie zachodniej były zaś własnością parafii wolskiej pw. św. Stanisława. Około 1840 roku Kościół zaczął je wydzierżawiać i sprzedawać. Właśnie wtedy zaczęły tu powstawać pierwsze gospodarstwa.
Domostwa nowych mieszkańców – rolników i ogrodników – dały początek osadzie skupionej wokół karczmy. Nową miejscowość trzeba było jakoś nazwać. Dotychczas historycy przyjmowali, że najpierw „ochrzczono” gospodę, a dopiero od niej nazwę wzięła osada. Mapy i dokumenty z epoki jednak tego nie potwierdzają. Na planach przedmieść Warszawy zabudowania w rejonie gospody pojawiają się od końca lat 30. XIX wieku. Natomiast nazwę Ochota prawdopodobnie po raz pierwszy umieszczono na mapie w 1856 roku – od razu jednocześnie jako nazwę i karczmy, i wsi.
Ale czy to możliwe, by przez poprzednie 15 lat pierwotni ochocianie żyli w miejscu bezimiennym? Odpowiedź przynoszą księgi metrykalne parafii wolskiej, do której należał wtedy rejon obecnej Starej Ochoty. (Dalsza część dzisiejszej dzielnicy – Rakowiec i Szczęśliwice – aż do okresu międzywojennego podlegała służewskiej parafii św. Katarzyny).
W księdze urodzeń parafii w Woli z 1844 roku pod datą 15 września ksiądz Ignacy Habielski zapisał, że „Jan Afek Gospodarz z Kolonji Ochota pod liczbą czwartą zamieszkały lat czterdzieści ośm maiący” przyniósł wówczas do chrztu miesięcznego synka. Jest to zapewne pierwsza urzędowa wzmianka o Ochocie (proboszczowie pełnili wtedy zarazem obowiązki państwowych urzędników stanu cywilnego), a mały Mikołaj Piotr Afek to pierwszy urodzony ochocianin. Z kolei 29 stycznia 1845 roku komendarz wolski sporządził prawdopodobnie pierwszy ochocki akt zgonu, odnotowując śmierć Jana Ciarki, zamieszkałego w domu numer 3. (W tym czasie pojawia się też kilka metryk ze wskazaniem miejsca: Karczma Ochota, ale pod późniejszymi datami).
Tak zaczęła się historia Ochoty. Z początku nazwę poprzedzano słowem Kolonia, co oznaczało nową osadę, której założycieli zwano kolonistami. Ale już po dwóch i pół roku – w akcie urodzenia i chrztu z 28 lutego 1847 roku – pierwszy raz użyto sformułowania „we wsi Ochota”, tym samym awansując ją w hierarchii miejscowości. I tak już zostało aż do roku 1916, kiedy dotychczasowa wieś Ochota, należąca do gminy Czyste, została włączona do miasta Warszawa, dając nazwę jego nowej dzielnicy.
Tytułem ciekawostki można dodać, że jedną z ostatnich w XIX wieku metryk, w której występuje nazwa Ochota, był akt zgonu 19-letniego Jana Ciarki z 17 sierpnia 1867 roku. W ramach represji popowstaniowych Rosjanie nakazali, by od 1 maja 1868 roku księgi stanu cywilnego były prowadzone po rosyjsku – i odtąd na blisko pół wieku Ochotę zastąpiła w nich Охота.
Podsumowując zatem, odpowiedzmy na dwa pytania postawione na wstępie.
Kiedy zaczęła się historia Ochoty❓
Na przełomie lat 30. i 40. XIX wieku❗️
Odkąd Ochota nosi swoją nazwę❓
Co najmniej od roku 1️⃣8️⃣4️⃣4️⃣‼️
____________________________________________
Jeśli wydaje Wam się, że gdzieś już o tym słyszeliście, to zapewne wspominacie nasz zeszłoroczny primaaprilis 😉
